Witamina D, znana jako witamina słońca, jest ważna dla mocnych kości. Można go uzyskać z ekspozycji na słońce i żywności, takiej jak mleko, zboża i wzbogacony jogurt.
Niedobór może wystąpić, gdy zdolność skóry do wytwarzania witaminy D zmniejsza się wraz z wiekiem lub gdy występują warunki, które zmniejszają zdolność organizmu do jej wchłaniania. Ciężki niedobór może powodować krzywicę u dzieci i osteomalację u dorosłych.
Skutki niedoboru
Najpoważniejszy niedobór witaminy D powoduje, że kości stają się miękkie i zniekształcone (krzywica). Dzieci mogą mieć skrzywiony kręgosłup (skoliozę) lub koślawe kolana. Wolno chodzą i często skarżą się na bóle kości. Stan ten można łatwo zdiagnozować za pomocą badań krwi w celu zmierzenia poziomu witaminy D i promieniowania rentgenowskiego w poszukiwaniu charakterystycznych zmian w kościach. Badania krwi mogą również sprawdzić poziom wapnia i fosforanów. Wysoki poziom parathormonu wskazuje na nadczynność przytarczyc, która czasami jest powikłaniem niedoboru witaminy D.
Niedobór jest powszechny u ludzi wszystkich ras i w każdym wieku, ale częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem. Jest niższy u białych i wyższy u czarnych niż w innych grupach. Wskaźniki niedoboru są niższe wśród dorastających chłopców niż u dorastających dziewcząt.
Komitet Rady ds. Żywności i Żywienia, który ustalił spożycie witaminy D, stwierdził, że jest mało prawdopodobne, aby niskie stężenia 25(OH)D w surowicy miały związek z wynikami zdrowotnymi innymi niż zdrowie kości, ale dane są ograniczone i niejednoznaczne. Organizm wytwarza większość witaminy D, której potrzebuje, ale niektóre schorzenia (takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna lub celiakia) lub niektóre leki (w tym karbamazepina, fenytoina, prymidon i niektóre leki przeciw HIV) mogą wpływać na sposób jej wytwarzania lub wchłaniania. Ponadto pigmentacja skóry może wpływać na zdolność do wytwarzania witaminy D w skórze.
Wiele
osób z niedoborem witaminy D nie ma objawów i może to być trudne do zdiagnozowania. Dzieci z ciężkim niedoborem mają miękkie kości czaszki i nóg (krzywica). Mogą być również niskiego wzrostu, mieć problemy z ząbkowaniem lub mieć zakrzywiony wygląd nóg (łukowate nogi).
Skóra człowieka może wytwarzać witaminę D pod wpływem światła słonecznego. Jednak zdolność do wytwarzania witaminy D zmniejsza się wraz z wiekiem i osobom o ciemniejszej skórze trudniej jest wytwarzać wystarczającą ilość witaminy D ze słońca.
Inne czynniki, które zwiększają ryzyko niedoboru witaminy D, to brak ekspozycji na światło słoneczne z powodu życia w klimacie północnym, choroba skóry, która ogranicza produkcję melaniny (np. łuszczyca lub bielactwo), stan chorobowy, który zakłóca wchłanianie witaminy D (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia lub operacja pomostowania żołądka), nadwaga i choroba powodująca stan zapalny, taka jak zespół nieswoistego zapalenia jelit.
Witamina D znajduje się w żywności, głównie w tłustych rybach (sardynki, sardynki, śledź, pstrąg, łosoś, makrela i tuńczyk), wątrobie i żółtkach jaj. Niektóre produkty spożywcze są wzbogacone witaminą D, w tym niektóre mleko i margaryny. Jest również dostępny jako suplement. Przyjmowanie dużych dawek witaminy D zwykle koryguje niedobór i objawy w ciągu około miesiąca.
Wskazówki dotyczące zapobiegania
Najlepszym sposobem zapobiegania niedoborowi witaminy D jest wystarczająca ilość słońca i pożywna dieta. Witamina D, znana jako witamina słońca, pomaga organizmowi wchłaniać wapń i budować mocne kości. Znajduje się również w niektórych produktach spożywczych, takich jak ryby (zwłaszcza łosoś i pstrąg), żółtka jaj, wzbogacone produkty mleczne i sok pomarańczowy.
Jeśli jednak cierpisz na pewne schorzenia, może być trudno uzyskać potrzebną witaminę D poprzez dietę lub światło słoneczne. Zaburzenia wchłaniania tłuszczu – powszechne u osób z mukowiscydozą, chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego i celiakią – mogą utrudniać jelitom wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, w tym witaminy D.
W niektórych przypadkach lekarz może zalecić suplement witaminy D w ilości od 400 do 800 IU dziennie. Można je znaleźć bez recepty w postaci cholekalcyferolu lub ergokalcyferolu. Jeśli masz poważny niedobór, lekarz może przepisać witaminę D w znacznie wyższych dawkach, a także może zalecić magnez, aby pomóc organizmowi aktywować tę witaminę. W razie potrzeby dostępne są również zastrzyki z witaminy D.